Vorig jaar, rond deze tijd kwam ik net terug van meer dan een jaar gewoond te hebben in Myanmar. Een van de dingen die mij is bijgebleven uit Myanmar is de oude traditie van het marionettentheater. Ik had het geluk een voorstelling in Yangon te kunnen bijwonen en zelfs het poppenspel even te kunnen uitproberen.
Goed om weten
Myanmar is een land in Zuidoost-Azië met als buurlanden Thailand, China, Laos, India en Bangladesh. De officiële hoofdstad van Myanmar is Naypyidaw maar de grootste stad waar alles zich afspeelt is Yangon. Dat is ook waar Anna gewoond heeft.
Ik ontdekte dat er hier in Brussel ook een marionettentheater is, Theater Toone, een klein theater in het centrum van de stad.
De voorstelling die ik zag was “het Passiespel“. Na afloop kon ik ook Nicolas (Toone VIII) en zijn vader interviewen. Zo merkte ik dat er heel wat gelijkenissen zijn maar ook wel wat verschillen.
Waarschijnlijk bestaat Theater Toone al sinds ongeveer 1830, hoewel dit niet helemaal zeker is omdat de mensen vroeger niet konden schrijven. Vroeger waren er heel veel poppentheaters, wel 50 in Brussel, omdat de mensen niet konden lezen en omdat ook de cinema en televisie nog niet bestond dus gingen ze naar het theater of naar de opera. Nu is Theater Toone het enige marionettentheater in Brussel. Ook in Myanmar is het een traditie die langzaamaan verdwenen is en vind je nog maar enkele families die met de poppen kunnen spelen.
Maar hoe leren ze dat eigenlijk?
In Myanmar is het echt een familietraditie, er zijn hele families die poppenspeler of poppenmaker zijn. En dat wordt doorgegeven van vader of moeder op zoon of dochter.
Bij Theater Toone is het in dit geval van vader op zoon overgegaan, maar dat is niet altijd zo. Nicolas heeft ook aan het conservatorium drama gestudeerd. De andere poppenspelers zijn allemaal studenten die ook drama of kunst studeren. In totaal zijn er zeven mensen. Er is één persoon die de stemmen doet en de anderen bewegen de poppen.
Is er een verschil tussen de poppen hier en die van Myanmar (ik had een pop meegebracht)?
Ja, bij Theater Toone worden er stangpoppen gebruikt. Dat zijn poppen met een ijzeren stang op hun hoofd en twee draden om hun handen te bewegen. In Myanmar gebruiken ze draadpoppen. Eén pop daar heeft wel tot negentien draden om haar te laten dansen en bewegen. Het is heel moeilijk om dit te leren. Bij alle twee worden de poppen helemaal met de hand gemaakt in een atelier. Het duurt meer dan een week om één pop te maken.
Zijn er verschillende personages?
Er zijn verschillende personages en die komen dikwijls in de verschillende stukken terug. Er zijn zelfs poppen die in elk stuk voorkomen zoals Waltje, hij is intussen zelfs ereburger van Brussel. Andere echte Brusselse personages zijn Smoske en Jef Patat. Voor elk stuk zijn er ongeveer dertig poppen.
In Myanmar zijn er 27 verschillende figuren die in bijna elk stuk terugkomen (dieren, de koning, koningin, geesten, ministers, …)
Wie schrijft de verhalen?
Het zijn meestal bestaande verhalen waar dan dingen aan toegevoegd worden of ze worden aangepast aan Brussel. Meestal wordt er ook humor gebruikt. Alle stukken zijn in het Brussels Vlaams of Brussels Frans. De stukken zijn ook voor volwassenen.
Ook in Myanmar worden de stukken gebruikt, soms met humor, om over politiek of gevoelige onderwerpen te praten, wat normaal niet mag. In Myanmar wordt tijdens de stukken vaak ook muziek gespeeld en de poppen dansen vaak heel mooi.
Ik vind het heel spijtig dat door de opkomst van cinema en televisie de poppentheaters verdwijnen.
Praktisch
- Ga zeker eens naar een voorstelling bij Theater Toone. Meer info vind je op de website van Theater Toone.
- En als je toevallig eens in Myanmar bent, kan je naar Theater Htwe Oo